BOŞANMA DAVALARINDA YETKİLİ MAHKEME
“BOŞANMA DAVALARINDA YETKİLİ
MAHKEME”
Evlilik birliğini son erdiren
sebeplerden biri Medeni Kanunumuzun 161 ile 166. maddeleri arasında düzenlemiş
boşanmadır. Boşanma, eşler hayattayken, kanunda öngörülmüş olan bir sebebe
dayanarak, eşlerden birisinin açacağı dava sonucunda evlilik birliğine hakim
kararı ile son verilmesi olarak tanımlanmıştır. Boşanma hususuna arz ettiği
önem sebebiyle, Medeni Kanun’da Aile Hukuku kitabının birinci kısmında ayrı bir
bölüm olarak düzenlenmiştir.
Boşanma davası, evliliğin sona
ermesine yönelik bir dava olup, mahkemeye başvurularak kullanılan yenilik
doğuran bir hak söz konusudur.
Başvurulacak görevli ve yetkili mahkeme şüphesiz ki bir hayli önemlidir.
Boşanma davaları bakımından görevli mahkeme 4782 sayılı Aile Mahkemelerinin
Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair kanun’un 4. Maddesine göre, Asliye Hukuk
Mahkemesi derecesinde olan Aile Mahkemeleridir.
Yasa koyucu boşanma davasında
yetkili mahkeme hususunda ise farklı düzenlemeler getirmiştir. 4721 sayılı Türk
Medeni Kanunu’nun 168. maddesi uyarınca “ Boşanma veya ayrılık davalarında
yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı
aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.”
Hükümden anlaşılacağı gibi, dava
açmak isteyen eş, ister kadın olsun ister erkek, eğer bağımsız bir yerleşim
yerine sahipse ve ayrıca davadan önceki son defa altı aydan beri eşi ile ortak
bir konutta oturmakta idiyse, boşanma davasını ister kendisinin, ister eşinin
yerleşim yeri, isterse de son defa altı ay birlikte(müşterek) yaşadıkları yer aile
mahkemesinde açabilir. Buna karşılık davacı eşin bağımsız bir yerleşim yeri
yoksa davayı ancak son defa altı ay birlikte oturdukları ortak konutun
bulunduğu yer ya da eğer varsa diğer eşin oturma yeri mahkemesinde açılabilir.
Her iki eşin de bağımsız yerleri yoksa o zaman dava davadan önceki son defa
altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesinde açılır.
Yalnız belirtmek gerekir ki;
Medeni Kanunu’nun 168. maddesinde açık olarak son defa altı aydır birlikte
oturdukları ibaresini kullandığı için buranın yerleşim yeri olması gerekmez.
Fiilen eşlerin birlikte oturdukları yer olması yeterlidir.
İşte Medeni Kanun’un 168.
maddesi ile getirilen bu kural, mülga 1086 sayılı HUMK’un 9/3 fıkrasında da
bulunmaktaydı. Mülga 1086 sayılı HUMK’un 9/3. Maddesine göre “Boşanma veya
ayrılık davalarında yetkili mahkeme, davacının ikametgâhı veya eşlerin davadan
evvel son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.”Fakat
anılan bu hükmün eski Medeni Kanun zamanında bir önemi yoktu. Çünkü eski Medeni
Kanun 21/1’e göre, kadının yerleşim yeri, kocanın yerleşim yeri olduğu için,
dava kural olarak daima kocanın yerleşim yerinde açılacaktı Ancak kadının ayrı
yerleşim yerine sahip olmaya hakkının bulunduğu hallerde, kadın istisnaen de
olsa kendi yerleşim yerinde de dava açılabiliyordu. Yeni Medeni Kanun da, kadın
erkek eşitliği ilkesi gereği evli kadının bağımsız yerleşim yeri olacağını
kabul ettiği için, Mülga 1086 sayılı HUMK’un 9/3 hükmü ile 4721 sayılı Türk
Medeni Kanun’un 168. maddesi paralel düzenlemelere sahiptir. Bu nedenle mülga
1086 sayılı HUMK’un anılan bu maddesi boşanma davalarında yetkiye ilişkin
hususu, Medeni Kanun’un 168. Maddesi ile aynı açılardan ele aldığı için tek
başına uygulama alanı bulamamıştır.
İşte yasa koyucu kendini
tekrarlayan, boşanma davalarında yetkiye ilişkin bu farklı düzenlemelerin
bulunması sorununu, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemesi Kanununu yürürlükten
kaldıran 6100 sayılı Hukuk Muhakemesi Kanunu ile çözüme ulaştırmıştır. 6100
sayılı HMK’da yetkiye ilişkin hükümler 5-20 maddeler arasında yer almaktadır.
Kanun koyucu bu hükümlerin içinde Mülga 1086 sayılı HUMK’un 9/3. maddesinde yer
alan “boşanma davalarında yetki” hususuna değinmemiş, boşanma davalarında
yetkiye ilişkin düzenlemeyi tamamen 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168.
maddesine bırakmıştır.
Boşanma davalarında yetkili
mahkeme 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesi uyarınca “ Boşanma veya
ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya
davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Yorumlar
Yorum Gönder